گزارش علمی سلسله نشستهای میز اندیشه در سال 1387 که به منظور شناخت، نقد و بررسی علمی جنبشهای نوپدید دینی در دفتر برنامهريزي پژوهشهاي كاربردي معاونت پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی در سال 1387 برگزار شده بود در قالب مجموعهای با موضوع جنبشهای نوپدید دینی و مکاتب انحرافی در 100 صفحه تدوین و منتشر شده است.
در مقدمهی این مجموعه آمده است: تأثیر تمدن و تکنولوژی جدید بر دگرگونی و بهتر شدن وضع زندگی مادی بشر را هرگز نمیتوان دور از نظر داشت اما همین تمدن مدرن علیرغم پیشرفت روزافزون خود نتوانسته است از میزان احساس نیاز ریشهدار و همیشگی انسان زمانهی ما به معنویتخواهی بکاهد.
بازگشت به اصالتها و بارور ساختن بیشتر معنویت که ما در عصر حاضر شاهد رشد سریع آن هستیم، معلول واقعیت فوق میباشد. مسئلهي معنویتگرایی نوپدید در عصری که شاید بتوان آن را «عصر معنویت» نامید از مهمترین مسايل فکری روز به شمار میآید و مهمترين خطر آن، متوجه مفهوم دين است؛ اديان جديد با فرو كاستن مفهوم دين، زدودن اتوريتهي الهي آن، جايگزيني خودمحوري بهجاي خدامحوري و فرعيسازي دين نسبت به غايات اومانيستي، بزرگترين ضربه را بر كيفيت تدين وارد ميآورند.
از زمان ظهور جنبشهاي نوپديد ديني كه در ايران با اسامي و عناوين مختلفي چون عرفانهاي كاذب، نوظهور و غيره از آن ياد ميشود، با جاذبههاي گوناگون خود، توانستهاند افرادي را به خود جذب كنند. آنچه كه مسلم است، عضويت در اين جنبشها و فرقهها در كشور ما به مرحلهي بحران نرسيده است اما صرف حضور يك ناهنجاري و انحراف اجتماعي در يك كشور اسلامي با درصد ناچيزي، خود نشاندهندهي خطر اين عرفانها میباشد.
این مجموعه شامل هفت نشست است که نشست اول با عنوان قبلههای جدید؛ بتپرستیهای جدید به بیان مباحث نظري، روشهاي مطالعاتي، محورهاي جهانبيني و وجوه مشترك مکاتب نوپدید دینی و تفاوت ماهوي این جنبشها با جنبشهاي اصلاحي پرداخته است.
رشد جریانهای نوپدید در ایران از زمینههای متفاوتی نشأت گرفته و پیامدهای متعددی را در پی دارد. در نشست دوم با عنوان معنویتگرایی نوین؛ کژکارکردها در ایران با توجه به تمایز میان زمینهها و پیامدها، پيامدهای رشد جنبشهاي نوپديد در رفرماسیون ديني از قبیل تهدید هویت دینی (الیناسیون دینی)، فرقهگرايي (پلوراليسم نوين) و پاپكورناسيون مورد بررسی قرار گرفته است.
در سومین نشست با عنوان تحلیل فیلم شوک با موضوع شیطانپرستی علاوه بر نمایش و تحلیل فیلم شوک با موضوع شیطانپرستی تاريخچهي شيطانپرستي و راهكارهاي مقابله با جنبشهای نوپديد ديني نیز بیان گردیده است.
فرقهی بهائیت که در دوران قاجار در ایران متولد شد در دههی 70 -1960 میلادی همزمان با انقلاب اجتماعی، با استفاده از این فرصت به وجود آمده به تبلیغ گسترده دست زد و این عامل باعث رشد سریع این فرقه در جهان شد. چهارمین و پنجمین نشست با عنوان بهائیت؛ تکاپوی نوین تشکیلاتی و تبلیغاتی ضمن نمایش و تحلیل فیلم آخرین کنگرهی جهانی بهائیان در نیویورک آمریکا در 1992، به مسائلی چون تاریخچه، اهداف، چارچوب تشکیلاتی و تبلیغی و شیوههای کنترل تشکیلات بهائیت پرداخته است.
اهلحق يا يارسان مسلکی با گرايشهاي باطني و برخاسته از تودههاي مردم غرب كشور است. بنابر آنچه که مورد توافق پیشوایان فعلی اهل حق است تاریخ پیدایش مسلک اهل حق به قرن ششم هجری قمری میرسد. ششمین نشست با عنوان اهل حق؛ سیر تاریخی و مبانی فکری به بحث و بررسي سير تاريخي اهل حق و مباني فكري آنها اختصاص يافته است.
در هفتمین نشست اين مجموعه با عنوان اهل حق؛ اعتقادات و آیینها اصول و فروع دین از دیدگاه فرقهی اهل حق، آداب و شاخصههای اهل حق تشريح شد، همچنین این مسأله که آیا اهل حق یک مسلک و طریقت عرفانی است یا خیر نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
کلیدواژهها:
گزارش، میز اندیشه، جنبشهای نوپدید، معنویتگرایی، شیطانپرستی، بهائیت، اهل حق.