حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدرضا جواهری
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

در آغاز به بررسی سه نکته اصلی می‌پردازیم. نکته اول ضرورت بهره‌گیری از قرآن و سنّت در هرکاری، به‌ویژه رونق تولید است. نکته دوم، ضرورت برنامه‌ریزی و دور اندیشی برای تولید ملی و نکته سوم، مفهوم راهبرد‌های فرهنگی در رونق تولید ملی است. در ادامه به منافع تولید ملی، وظایف مراکز علمی و فرهنگی در تولید ملی و ضرورت نظارت و کنترل سرمایه‌دار خواهیم پرداخت.

۱/ لزوم بهره‌گیری از قرآن و سنت در تولید ملی
هدایت جامعه بر اساس قرآن، سنت و حدیث اهل بیت علیهم السلام است. عبد السلام بن صالح هروی می‌گوید: امام رضاعلیه السلام می‌فرمود: «رحم الله عبداً أحیا امرنا»؛ خدارحمت کند آن کسی را که امر ما را احیاکند. سؤال کرد: کیف یحیی امرکم؟ امرشما را چگونه زنده بدارد؟ فرمود:
«یتعلم علومنا ویعلمها الناس، ان الناس لو علموا محاسن کلامنا لَاتبعونا».۱
علوم ما را فرا گیرد و به مردم بیاموزد. اگر مردم خوبی‌ها و زیبایی‌های کلام ما را بدانند، حتماً از ما پیروی می‌کنند.
اگر مردم جهان از اهل بیت علیهم السلام تبعیت نمی‌کنند، به کم کاری‌ها وکوتاهی‌های ما برمی‌گردد؛ چرا که در سطح مطلوب در دهکده جهانی از امکانات اینترنت و ماهواره بهره نبردیم تا معارف اهل‌بیت را در جهان گسترش بدهیم.
در رونق تولید ملی هم باید از آموزه‌های قرآنی و روایی پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام بهره ببریم و راهبرد‌های فرهنگیِ لازم را از این منابع که خاستگاه آن وحی است، به دست آوریم.

۲/ ضرورت برنامه‌ریزی و دوراندیشی در تولید ملی
در بیان نکته دوم حدیثی از امام هادی علیه السلام را یادآور می‌شوم که فرمود:
«اُذکر حسراتِ التفریط بِأخذ تقدیمِ الحزم».۲
افسوس‌ها و حسرتِ کوتاهی‌ها را با پیشه‌ساختنِ دوراندیشی یاد کن.
توجه به کوتاهی‌های خود یا دیگران درگذشته می‌تواند درس و عبرتی باشد که اکنون چگونه عمل کنیم و با برنامه‌ریزی، فعّال باشیم. بنابراین متناسب با شعار سال که مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه‌ای - حفظه الله تعالی- فرمودند، به حزم و دوراندیشی می‌پردازیم و درباره آنچه راهبردهای فرهنگی در مسیر رونق تولید در نظر گرفته شده است، تأمّل می‌کنیم که کجاییم و دیگران کجا؟ چه وظایفی را بر عهده داریم؟ چه برنامه‌های اجرایی می‌توانیم داشته باشیم تا در مسیر تولید ملی و توسعه آن در کشور و جهان گام برداریم؟ در واقع این دوراندیشی و حزم در مقابلِ کوتاهی‌های قبلی است که تلاش می‌کنیم گرفتار آن نگردیم و اسیر افسوس‌ها و حسرت‌های دیگر نشویم.

۳/ مفهوم راهبرد در تولید ملی
نکته سوم، مفهوم شناسی راهبرد در تولید ملی است. به طور کلی می‌توان گفت راهبرد در این تعبیر به معنای راه‌های تقویت و افزایش تولید ملی و کارایی و اثربخشی آن است. به دیگر سخن، راهبرد بازشناسیِ قوانین، ابزارها، فرصت‌ها و تهدید‌های فرهنگی در مسیر تولید ملی و برنامه‌ریزی و تدبیر فرهنگی مناسب برای رشد و ارتقای تولید ملی و افزایش بهره‌وری و گسترش کالای ایرانی در منطقه و جهان است.
در این نوشته، راهبردهای مرتبط را در سه بخش مطرح می‌کنم:
بخش اول راهبردهای مشترک بین تولید کنندگان و مصرف‌کنندگان است. در بخش دوم راهبردهایی است که با تولیدکنندگان ارتباط دارد و در بخش سوم به راهبردهایی می‌پردازم که به مصرف‌کنندگان مرتبط است.

۳-۱- زیرساخت‌ها و راهبردهای فرهنگی مشترک بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان
این راهبردها و زیر ساخت‌ها را در محورهای ذیل می‌توان جای داد:
الف: توجه به اخلاق و تزکیه نفس و نقش آن در رونق تولید ملی
صداقت، امانت‌داری، وجدان کاری، انضباط مالی و سایر فضایل اخلاقیِ مرتبط با مسائل اقتصادی حول این محور می‌چرخد.
ب: توجه به لزومِ برتری اسلام وآشکار شدن این برتری در جهان.
پیامبر خدا حضرت محمد صلی الله علیه و آله می‌فرماید:
«الاسلام یعلو ولا یُعلی علیه».‌‌۳
اسلام برتری می‌گیرد و چیزی بر آن برتر نمی‌شود.
نباید درحوزه اقتصاد، کفار بر ما برتری داشته باشند. باید در مسیری گام نهیم که علو و برتری اقتصادی داشته باشیم.
ج: ضرورت افزایش خیر در پرتو اسلام
طبق روایات، مسلمان باید به ارزشی افزوده در ابعاد مختلف دست یابد. در احادیث نبوی آمده است:
«لاضرر و لا ضرار فی الاسلام، فالاسلام یزید المسلم خیراً ولا یزیده شرا».۴
مسلمان در پرتو اسلام باید خیر و نیکی بیابد، نه اینکه گرفتار شر و سختی شود. در حدیثی دیگر، پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله می‌فرماید: «الاسلام یزید و لاینقص»۵ اسلام زیاد می‌شود ولی کم نمی‌گردد.
مسلمانان باید رو به رشد باشند و نباید نقصان بیابند.
د: حفظ عزّت اهل ایمان
قرآن می‌فرماید: ﴿فَإِنَّ العِزَّةَ لِلّهِ جَمِیعاً﴾۶؛ ﴿وَلِلَّهِ الْعِزَّةَ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِینَ﴾۷/ بنابراین عزّت از آنِ خدا و رسول خدا و مؤمنان است. عزّت در واقع، در گرو تولید ملی و رشد اقتصادی در کشور اسلامی است که در پرتو آن مؤمنان عزیز می‌شوند: ﴿مَن کَانَ یُرِیدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِیعاً﴾ ۸/
راغب اصفهانی در تعریف عزت می‌نویسد:
«حالة مانعة للانسان مِن اَن یُغلب»۹؛
عزت حالتی است که مانع شکست انسان می‌شود.
اگر عزت از آنِ مؤمنان است، باید در حوزه اقتصادی به گونه‌ای باشیم که مصونیت پیدا کرده و شکست نخوریم.
ه‍: نفی سلطه و برتری کافران: ﴿وَلَن یَجْعَلَ اللّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً﴾۱۰/
با تولید ملی می‌توانیم در بخش اقتصادی راه را بر سلطه اقتصادی کافران ببندیم. اینکه غربی‌های سکولار و لائیک و چینی‌های کمونیست در حوزه اقتصادی بر ما سیطره داشته باشند و کالا‌های آن‌ها در کشور ما رواج پیدا کند، با آیه نفی سبیل کافران بر مسلمانان سازگار نیست. از این رو ضروری است با آموزش و ترویج مبانی اقتصاد اسلامی و گسترش تولید ملی راه را بر سلطه کافران بر مسلمانان از هر جهت ببندیم.
و: دوری از تنبلی و رفاه طلبی و کوتاهی
ائمه علیهم السلام بارها سفارش کرده‌اند که مسلمانان باید سخت کوش و پر تلاش باشند و از تنبلی و بی حالی بپرهیزند. این هم برمصرف کنندگان و هم تولید کنندگان لازم است. امام صادق علیه السلام می‌فرماید:
«ایّاک والکسلَ والزجرَ؛ انّهما مفتاح کلّ سوء».۱۱
از بی‌حالی و تنبلی بپرهیزید که این دو کلید هر بدی است.
ز: تقویت و توسعه فرهنگ ایثار و شهادت و زهد و ساده‌زیستی
ح: تبلیغ و ترویج نگاه ملی و کلان به جای نگاه فردی و جزئی
ط: توجه به آثار و ثمرات تولید ملی در کشور
توجه به این آثار و پیامدها بسیار راهگشاست؛ چه افراد را تشویق می‌نماید و این آمادگی را در آنان ایجاد می‌کند تا همکاری نمایند و برخی مشکلات را در راه تولید ملی و تقویت و گسترش آن بپذیرند.

۳-۲- راهبردهای فرهنگی تولیدکنندگان
الف. توجه به موانع فرهنگی در عرصه تولید
آنچه مانعی فرهنگی در این زمینه به نظر می‌رسد، عدمِ آراستگی تولیدکنندگان به ارزش‌های سازنده تولید ملی مفید و سودمند است. اگر به لوازم رونق تولید توجه نشود، تولید ملی متبلور نمی‌شود. بنابراین باید تولید کنندگان به ارزش‌های سازنده تولید ملی مقیّد باشند. اتقان کار و کالا و تولید، از اصول پیشرفت و توسعه تولید ملی است.
ب. شناخت عوامل پویایی و رشد اقتصادی و شناخت آسیب‌های تولید
از اصول اقتصاد اسلامی و عوامل رشد اقتصادی و استانداردهای جامعه اسلامی می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: امانت‌داری و درستکاری، تولید کالای مرغوب و کیفی‌سازی کالا و توانایی رقابت با کالای خارجی، استفاده از علم و تخصّص دانشمندان داخلی و خارجی و تجارت جهانی، توجه به عوامل برکت‌افزایی همچون تقوا و اخلاص، رعایت بهداشت و نظافت، حسابرسی فردی و عیب‌شناسی و عیب‌زدایی، پرهیز از دروغگویی و تبلیغات ناروا و دنیاپرستی و عوام‌فریبی، پرهیز از شتاب‌زدگی و عجله و فساد. انگیزه خدمت و کسبِ روزی حلال و پرداخت وجوهات شرعی نیز از عوامل توفیق تولیدکنندگان است. باید خطرات تولید ملی را دریافت و با شناسایی ریشه‌های آن به آسیب‌زدایی پرداخت تا موانع فرهنگی در این زمینه از سر راه برداشته شود.
ج. تلاش در اتقان کار، کالا و تولید
اگر کالای ملی ـ به تعبیری که در کلام معصومان علیهم السلام آمده است ـ متقن باشد، راه خودش را باز می‌کند و خود به خود در جامعه رواج می‌یابد مانند کالاهای ژاپنی که در همه جهان توجه برانگیز است.
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمود:
«ان الله تعالی یحبّ اذا عمل احدُکم ان یتقنه».۱۲
خداوند متعال دوست دارد هنگامی که یکی از شما کاری را انجام می‌دهد، آن را محکم انجام دهد (یعنی سست وبی مایه نباشد).
ابراهیم فرزند پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از دنیا رفت. پیامبر قبر او را با دقت محکم می‌کردند. چون خللی در آن مشاهده نمودند با دست درست کردند و فرمودند: «اذا عمل احدکم عملا فلیتقن».۱۳
زمانی که هر یک از شما کاری را انجام می‌دهد، پس متقن و محکم کار کند.
سعد بن معاذ از دنیا رفت. پیامبر اکرم بر قبر او لحد ساخت و خشت قبر را برابر نمود و قبر را با دست درست کرد. اصحاب با تعجب نگاه می‌کردند. پیامبر فرمود:
«انی لاعلم انّه سیبلی و یصل الیه البلاءُ و لکن الله یحبّ عبداً اذا عمل عملاً احکمه».۱۴
من می‌دانم که به زودی این قبر فروخواهد ریخت و متلاشی می‌شود ولی خداوند بنده‌ای را دوست دارد که وقتی کاری انجام می‌دهد محکم و کامل انجام دهد.
د. امانت‌داری و صداقت
امانت‌داری و درست‌کاریِ تولیدکنندگان از نکات مهم است:
«الأمانة تجلب الغنی و الخیانة تجلب الفقر»۱۵؛
امانت، توانگری و بی نیازی می‌آورد و خیانت، فقر و ناداری.
در حدیثی دیگر آمده است:
«أفضل الإیمان الأمانة واقبح الأخلاق الخیانة. إذا قویتِ الأمانة کثرت الصدق»۱۶/
برترین ایمان، امانت و زشت‌ترین اخلاق‌ها، خیانت است. هرگاه امانت‌داری قوی شود، راست‌گویی زیاد می‌شود.
امام علی علیه السلام می‌فرماید:
«تعرضوا للتجارة فإن فیها غنی لکم عما فی أیدی الناس»۱۷؛
به تجارت اقدام کنید، چراکه موجب بی‌نیازی شما از دیگران می‌شود.
نیز می‌فرماید:
«إن الله یحب العبد المحترف الأمین»۱۸؛
خدا بنده پیشه‌ور و امین و درستکار را دوست دارد.
ه‍. انصاف در تولید
تولیدکنندگان باید انصاف داشته باشند. انصاف بهترین خصلتی است که دل‌ها را الفت می‌بخشد. راه جذب مردم برای کالاهای ملی، انصاف است. تولیدکنندگان کالایی را تولید کنند که خود هم با رغبت آن را مصرف کنند، رعایت حق را در تولید و بازار و صنعت داشته باشند، مسئولیت‌پذیر باشند و در تولید کالا از مشورت با اهل فن دریغ نورزند و از تخصّص متخصّصان داخل و خارج بهره‌مند گردند. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در توصیف مؤمن حقیقی فرمود:
«من واسی الفقیر وانصف الناس من نفسه فذلک المؤمن حقّا».۱۹
کسی که به تهیدست کمک مالی کند و نسبت به مردم از خود انصاف به خرج دهد، چنین کسی مؤمن حقیقی است.
امیرمؤمنان امام علیه السلام درباره اثر اجتماعی انصاف می‌فرماید:
«ألا انه من ینصف الناسَ من نفس لم یزده الله إلا عزّا».۲۰
بدانید که هر کس نسبت به مردم از خود انصاف نشان دهد، خداوند جز بر عزت او نمی‌افزاید.
در حدیث علوی دیگر آمده است:
«بالنصفة یکثر المواصلون».۲۱
انصاف داشتن باعث افزایش دوستان می‌گردد.
در جای دیگر امام علیه السلام فرمود:
«الإنصاف یؤلّف القلوب».۲۲
انصاف دل‌ها را الفت می‌بخشد.
تولیدکنندگان در کار و ساز خود و در برخورد با مردم و رعایت حال آنان در قیمت‌گذاری و سود بردن ضامن رواج و رونق تولید ملی‌اند.
و. دوری از لقمه حرام
باید افراد جامعه را به دوری از لقمه حرام سوق داد. حضرت علی علیه السلام می‌فرمایند:
«یا أهل السوق... اتقواالله فانّ التاجر فاجر إلا من أخذ الحق و أعطاه».۲۳
ای اهل بازار، تقوای الهی داشته باشید. همانا تاجر، گنهکار و فاجر است مگر اینکه پایبند حق گردد و حق را بگیرد و بدهد.
سرمایه‌داری لوازمی دارد که آن لوازم فساد آور است. اگر سرمایه‌دار با اخلاق نباشد، کنترل و نظارت بر تجارت او نشود، همانند سرمایه‌دار غربی می‌شود. امام هادی علیه السلام می‌فرمایند:
«ان الحرام لاینمی وإن نمی ‌لم یبارک له فیه وما أنفقه لم یوجر علیه وماخلفه کان زاده الی النار».۲۴
مال حرام برکت ندارد، حرام دوام ندارد و اگر افزایش یابد، افزایش آن برکت ندارد و اگر انفاق کنند پاداش ندارد.
بر تولیدکنندگان کالاست که آبروی خود و کشور شیعی اسلامی را پاس دارند.
ز. عدم طغیان و ناسپاسی به خدا
امام صادق علیه السلام فرمود: در صدر اسلام، پیامبر صلی الله علیه و آله سرمایه‌داری را به دلیل برخورد نامناسب با فردی فقیر و کناره جستن از او سرزنش نمود. آن سرمایه‌دار درباره علّت رفتارش گفت:
«إن لی قریناً یزین لی کل قبیح ویقبح لی کل حسن»۲۵؛
سرمایه در من حالتی را به وجود آورده است که شیطان همراه من است و همه خوبی‌ها را بد و همه بدی‌ها را خوب می‌بینم.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:
«انما أتخوف علی أمتی من بعدی ثلاث خصال: أن یتأولوا القرآن علی غیر تأویله أو یتّبعوا زلة العالم أو یظهر فیهم المال حتی یطغوا و یبطروا».۲۶
بعد از خود از سه چیز بر امّتم می‌ترسم: قرآن را بر غیر تأویل آن تأویل کنند؛ از لغزش عالِم پیروی کنند و مال و ثروتی به دست آورند تا آنجا که طغیان و ناسپاسی خدا را بنمایند.
امام علی علیه السلام می‌فرمایند:
«اعلموا ان کثرة المال مفسدة للدین مقساة للقلوب».۲۷
ثروت و مال، آدم را پست و فاسد می‌کند و به قساوت قلب می‌کشاند.
نیز می‌فرماید:
«ثروة العلم تنجی و تبقی و ثروة المال تردی و تطغی و تفنی».۲۸
ثروت علم، انسان را نجات می‌دهد، باقی و پاینده می‌ماند، ولی ثروتِ مال انسان را پست و هلاک می‌کند و به طغیان و سرکشی می‌کشاند و از بین می‌برد و به نیستی و فنا می‌رساند.
در جای دیگر امام علی علیه السلام فرمود:
«کثرة المال تفسد القلوب وتنشئ الذنوب».۲۹
سرمایه‌داری و فراوانی مال و ثروت، دل‌ها را فاسد و تباه می‌سازد و گناهان را پدید می‌آورد.

۳-۳- مصرف کنندگان و راهبرد‌های فرهنگی تولید
الف. توجه به اهمیت رزق حلال
برای بهبود وضعیت اقتصادی باید به فضیلت تلاش و کوشش در راه کسب روزی حلال که در آموزه‌های روایی بر آن تأکید شده است، توجه کرد و در راستای بهبود و افزایش تولید ملی گام برداشت. امام رضا علیه السلام می‌فرماید:
«ان الذی یطلب من فضل الله ما یکف به عیاله أعظم أجراً من مجاهد فی سبیل الله»۳۰
اجر کسی که برای تأمین خانواده‌اش در پی روزی حلال باشد از اجر مجاهد فی سبیل الله بیشتر است.
بیان این‌گونه آموزه‌ها به مخاطب، تأثیری فراوان دارد. آفت سرمایه‌داری گرفتار شدن آن به حرام‌خواری است. اگر سرمایه‌داری در مسیر کسب درآمد حلال باشد، قطعاً به تولید و افزایش ثروت ملی مولّد و مشروع کمک می‌کند. امّا باز هم تأکید می‌کنیم که باید در این مسیر نه به سرمایه‌دار ظلم شود و نه سرمایه‌داران به کارگران و عموم مردم ظلم کنند. امام صادق علیه السلام می‌فرماید:
«لاخیر فی من لا یحب جمع المال من حلال یکف به وجهه ویقضی به دینه ویصل به رحمه».۳۱
خیری نیست در کسی که جمع کردن مال را از راه حلال دوست نداشته باشد تا با آن آبروی خود را حفظ کند و دینش را بپردازد و به وسیله آن به خویشانش برسد و صله ‌رحم نماید.
بنابراین همه باید در پی جمع مال حلال برای کمک به خانواده، خویشان و جامعه باشند، همان طور که ائمه علیهم السلام در این مسیر گام بر می‌داشتند. پیامبر اعظم صلی الله علیه و آلهفرمود:
«طوبی لمن اکتسب من المؤمنین مالاً من غیر معصیة و انفقه فی غیر معصیة».۳۲
خوشا به حال آن که مالی را از غیر راه معصیت به دست آورد و در راه غیر معصیت هم مصرف و انفاق کند.
این راه را باید مبلّغان ترویج کنند که اگر همه در پی کسب روزی حلال باشیم و به مرزهای حلال و حرام توجه کنیم، در این صورت بهبود وضعیت اقتصادی و تولید ملی اتفاق خواهد افتاد.
ب. احترام به تولید کنندگان
نکته دیگر، احترام گذاشتن به تولیدکنندگان است. عنصر اصلی کار، کارگر است و شایسته احترام. اگر چنین شود وضعیت اقتصادی بهبود می‌یابد. پیامبراسلام حضرت محمد صلی الله علیه و آله بر دست کارگر بوسه زد. این موضوع در کتاب‌های مختلف تاریخی و روایی آمده است. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله از غزوه تبوک برمی‌گشتند. سعد انصاری که به دلیل مشکلی به جنگ نرفته بود، به استقبال پیامبر آمد، پیامبر با او دست دادند و دیدند دست خشک و ترک خورده‌ای دارد. پیامبر صلی الله علیه و آله پرسید: آیا دستت صدمه‌ای دیده است؟ گفت: نه، به خاطر اینکه روزی زن و بچه ام را فراهم نمایم و آبروی خود را حفظ کنم، بیل و کلنگ به دست می‌گیرم و کار می‌کنم. از این رو دستانم خشکیده است. پیامبر خم شد و در انظار همه اصحاب دست او را بوسید و فرمود:
«هذه ید لاتمسّها النارُ»؛۳۳
این دستی است که آتش آن را نمی‌سوزاند.
این احترام به کارگر نه تنها در بهبود اقتصادی جامعه کمک می‌کند، بلکه ضامن نشاط و جهاد اقتصادی آنان و تقویت تولید ملی است.
ج. توجه به حق کارگران
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:
«اعطوا الأجیر أجره قبل أن یجفّ عرقه»؛۳۴
اجرت و حق کارگر را پیش از اینکه عرقش خشک شود، بپردازید.
اگر پاداش کارگر زحمتکش امانت‌دار صادق، به وقت و کامل داده شود، شوق کار افزایش می‌یابد و تولید ملی کیفیت می‌یابد.
د. اصلاح الگوی مصرف
بر مصرف کنندگان است که با احترام به سرمایه مؤمن و ارزش قائل شدن برای کالای مؤمنان ایرانی و اصلاح الگوی مصرف، و دوری از حرص و طمع و تجمل‌گرایی و رفاه طلبی و با استقامت و پایداری و تشویقِ کارگران و سرمایه‌دارانِ با ایمان و خدوم، و با یاری تولیدگران به رفع موانع تولید ملی پردازند و در تحقق شعار بزرگ اقتصادی سال، گام بردارند.

۴/ منافع رونق تولید ملی
۱/ اثبات کارآمدی حکومت اسلامی
امروز بهانه دشمنان ایران اسلامی انرژی هسته‌ای است، آن‌ها نمی‌خواهند بگذارند کارآمدی حکومت اسلامی در جهان آشکار شود. درحوزه ارزش‌ها کارآمدی ما آشکار است. باید در حوزه اقتصادی نیز کارآمدی انقلاب آشکار شود.
۲/ رفع بیکاری و زمینه‌ سازی اشتغال
۳/ دفع مفاسد و هزینه‌های اجتماعی بیکاری
۴/ مهار تحریم دشمنان
در شرایط غیر جنگی در تاریخ سازمان ملل و شورای امنیت هیچ کشوری به اندازه ایران در تحریم نبوده است. تحریم‌هایی که امروز درسطح جهان داریم در شرایط غیر جنگی نمونه و نظیر ندارد. با تولید ملی می‌توانیم این‌گونه تحریم‌ها را کنترل کنیم.
۵/ برقراری و تقویت امنیت ملی
۶/ استقلال و خودکفایی
۷/ دلگرمی و هویت‌یابی و انگیزش جوانان
جوانان در پرتو تولید ملی نشاط پیدا می‌کنند و از تنبلی و کسالت بیرون می‌آیند و استعداد و توانایی‌های ملی شکوفا و آشکار می‌گردد. جوانان در سایه تولید ملی از سستی و ضعف، پوچی و بی هویتی و افسردگی رهایی می‌یابند و احساس می‌کنند و می‌بینند که ما می‌توانیم.
۸/ حفظ آزادی و آزادگی
۹/ توانایی تأثیرگذاری عمیق بر معادلات جهانی و تصمیم‌گیری‌ها در روابط بین المللی و سیاست جهانی
در پرتو تولید ملی می‌توانیم با سیاستی مدبّرانه در منطقه خاورمیانه و در جهان نفوذ کنیم.
۱۰/ افتخار و سربلندی امت اسلامی
ایران اسلامی با رونق تولید ملی پیشگام در پیشرفت و ترقی اقتصادی امت اسلامی در جهان می‌گردد.
۱۱/ گسترش بیداری اسلامی
نگاه بیداری اسلامی به ایران است. کشورهای عربی که بیداری اسلامی را به ارمغانی یافته‌اند، در حوزه اقتصاد چشم به ایران دوخته‌اند. اگر ما توانستیم نیازهای اقتصادی کشور را برآورده سازیم و تورّم را مهار کنیم، همه کشور‌های اسلامی که در مسیر بیداری اسلامی قرار گرفته‌اند، با الگو قرار دادن ایران اسلامی در واقع به اهدافشان بیشتر می‌رسند.
۱۲/ پایداری انقلاب اسلامی
بقا و پایداریِ انقلاب اسلامی بستگی به تولید ملی در داخل کشوردارد. تولید ملی و رشد اقتصادی و خود کفایی شرط پایداری انقلاب اسلامی است. نباید دشمن بتواند با شعار تحریم، ما را در تنگنا قرار دهد.
۱۳/ ظهور امداد‌های غیبی
گسترش تولید ملی از مظاهر امدادهای غیبی است. دو بار در قرآن مجید صحبت از امداد‌های الهی با مال و ثروت شده است: سوره اسراء آیه ۶ و سوره نوح آیه ۱۲؛ تعابیری همچون ﴿وَأَمْدَدْنَاکُم بِأَمْوَالٍ﴾ و ﴿وَیُمْدِدْکُمْ بِأَمْوَالٍ﴾ بیانگر این مهم است. تولید ملی، مال و ثروت حلال به وجود می‌آورد و در حقیقت امداد غیبی هم شکل می‌گیرد.
۱۴/ رشد اقتصادی و افزایش شاخص ها و توسعه اقتصادی
۱۵/ گسترش فرهنگ مکتب اهل بیت علیهم السلام در منطقه و جهان
تولید ملی و رونق آن، تبلیغ اسلام ناب و تشیّع در جهان است؛ همین که اسم ایران بر روی کالاهای تولید ملی منقوش شود، تبلیغ شیعه است؛ یعنی تبلیغ اسلامِ شیعی ایران و تبلیغ اهل‌بیت علیهم السلام.
وقتی امام رضا علیه السلام می‌فرماید:
«کونوا زیناً ولا تکونوا شیناً».‌۳۵
مایه زینت ما باشید و نه باعث ننگ و زشتی ما.
آیا اینکه مسلمانان ایرانی برای هر چیزی دستشان به گدایی از دیگران دراز باشد، زینت است؟ مگر امام رضا علیه السلام نفرمود:
«حَبِّبونا الی الناس».۳۶
ما را محبوب مردم بگردانید.
اگر تولید ملی عالی داشته باشیم و به جهانیان عرضه کنیم، اهل بیت را محبوب جهان ساخته‌ایم. امام رضا علیه السلام فرمود: «لاتبغضونا»۳۷؛ دیگران را از ما به خشم نیاورید. اگر کالای صادراتی ما به کشور‌های دیگر مرغوب نباشد و با بسته‌بندیِ خوبی ارائه نگردد، مایه تنفّر جهانیان از کشور و انقلاب و عقاید ما می‌گردد. بنابراین باید با توجه به آنچه مقام معظم رهبری آیت الله خامنه‌ای ـ مد ظلّه العالی ـ بیان فرمودند، راهبردهای فرهنگی مدّ نظر معظّم له را تنظیم و پیگیری کنیم. در واقع فلسفه نام‌گذاری سال به «رونق تولید» همین پیامدها و آثار و منافع پانزده گانه تولید ملی است.

۵/ وظایف مراکزعلمی و فرهنگی در رونق تولید
مراکز علمی و آموزشی نقش فوق‌العاده‌ای در رونق تولید و جهاد فرهنگی دارند. نهادهای فرهنگی که مغز متفکر جامعه‌اند، باید تلاش کنند در ایجاد و تقویت تولید ملی، پژوهش‌های بنیادین انجام دهند.
وظیفه اساسی حوزه و دانشگاه است تا از درون آیات و روایات جواب تمامی سؤالات و شبهات اقتصادی را بدهند.

۶/ ضرورت نظارت و کنترل سرمایه دار
پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله فرمود:
«شرّ أمتی الأغنیاء».۳۸
بدترین امت من سرمایه‌داران‌اند.
سرمایه‌داری تبعاتی دارد که فرد و جامعه را به فساد می‌کشاند. با این حال باید برای سرمایه‌دار فرصت فراهم کرد تا فعالیت کند اما باید نظارت و کنترل در جامعه وجود داشته باشد، آفت‌ها را باید شناخت و آفت‌زدایی کرد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: سه چیز عقل را می‌میراند که اولی آن همنشینی با مردگان است. سؤال شد: مردگان کیانند؟ فرمود:
«کلّ غنی مترف»۳۹؛
هر سرمایه دار مترفی که فاسد و عیاش است.
از این رو باید نهادهای فرهنگی برنامه‌ریزی و عمل کنند؛ نه سرمایه‌دار را فراری دهند و نه دستش را باز بگذارند که هر کاری خواست انجام دهد. نباید به سرمایه‌دار ظلم شود و نبایدگذاشت سرمایه‌دار به توده مردم ظلم کند. باید سرمایه و کار ایرانی با راهبردهای فرهنگی در راستای ارتقای تولید ملی قرار گیرد. باید سرمایه‌دار در راه رشد اقتصادی و خدمت به جامعه هدایت و مدیریت شود. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمود:
«من أتی غنیّاً فتضعضع له ذهب ثُلُثا دینه».۴۰
هرکس نزد ثروتمند و سرمایه‌داری بیاید و برای او فروتنی کند، دو سوم دین او رفته است.
منظور مقام معظم رهبری از تولید ملی و حمایت از کار وسرمایه ایرانی، حمایت از سرمایه‌دار نیست، بلکه حمایت از سرمایه خصوصی و فردی یا سهامیِ خاص و عام و تعاونی و یا سرمایه ملی و دولتی است که در اصل ۴۴ یادآوری شده است. سرمایه خصوصی و فردی نیز باید در چارچوب اصول و ارزش‌های اقتصادی اسلام قرار گیرد و در خدمت محرومان و پابرهنگان جامعه اسلامی درآید.
امام خمینی رحمة الله در پیام فریاد برائت درسال۱۳۶۶ از نهضت و جنگ مقدس فقر و غنا یاد کردند و در ارتباط با خطر نفوذ سرمایه‌داران و گرفتن مسئولیت‌های کلیدی هشدار دادند و بر لزوم مقابله جدی و مبارزه با سیاست‌های اقتصاد سرمایه‌داری و سوسیالیستی در جامعه تأکید نمودند و درباره جهت گیری اقتصاد اسلامی و ملاک امتیاز و برتری نوشتند: «ارائه طرح‌ها و اصولاً تبیین جهت‌گیری اقتصاد اسلام در راستای حفظ منافع محرومین و گسترش مشارکت عمومی آنان و مبارزه اسلام با زراندوزان، بزرگ‌ترین هدیه و بشارت آزادی انسان از اسارت فقر و تهیدستی به شمار می‌رود و بیان این حقیقت که صاحبان مال و منال در حکومت اسلام هیچ امتیاز و برتری‌ای از این جهت بر فقرا ندارند وابداً اولویتی به آنان تعلق نخواهد گرفت، مسلماً راه شکوفایی وپرورش استعداد‌های خفته و سرکوب شده پابرهنگان را فراهم می‌کند و تذکر این مطلب که ثروتمندان هرگز به خاطر تمکّن مالی خود نباید در حکومت و حکمرانان و اداره کنندگان کشور اسلامی نفوذ کنند و مال وثروت خود را بهانه فخرفروشی و مباهات قرار بدهند و به فقرا و مستمندان و زحمتکشان، افکار و خواسته‌های خود را تحمیل کنند، این خود بزرگ‌ترین عامل تعاون و دخالت دادن مردم در امور وگرایش آنان به اخلاق کریمه و ارزش‌های متعالی و فرار از تملق‌گویی‌ها می‌گردد و حتی بعضی ثروتمندان را از این که تصور کنند که مال و امکاناتشان دلیل اعتبار آنان در پیشگاه خداست، متنبّه می‌کند»۴۱/ امام در ادامه همین پیام، مدیران کشور را از حشر و نشر و جلسه و مراوده و معارفه و رفاقت با سرمایه‌داران باز داشته وسپس هشدار دادند: «خدا نیاورد روزی را که سیاست ما و سیاست مسئولین کشور ما پشت کردن از محرومین و روآوردن به حمایت از سرمایه‌دارها گردد و اغنیا و ثروتمندان از اعتبار و عنایت بیشتری برخوردار شوند. معاذالله که این با سیره و روش انبیاء و امیرالمؤمنین و ائمه معصومین علیهم السلام سازگار نیست».۴۲

پی نوشت ها:
1/ محمد بن علی بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج۱، ص۶۲۰، باب ۲۸/
۲/ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج۷۸، ص۳۸۰/
۳/ محمد بن حسن حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۷، ص۳۷۶؛ علی متقی هندی کنز العمال، ج۱ص۴۹، حدیث۲۴۲؛ ص۵۴، حدیث۳۰۶/
۴/ محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق)، من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۳۳۴، حدیث۵۷۱۸/
۵/ محمد بن حسن حرّعاملی، وسائل الشیعه، ج۱۷، ص۳۷۶؛ محمد بن علی بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، من لا یحضر الفقیه، ج۴، ص۳۳۴، حدیث۵۷۱۷؛ علی متقی هندی، کنز العمال، ج۱، ص۴۹، حدیث۲۴۱/
۶/ نساء (۴)، آیه ۱۳۹/
۷/ منافقون (۶۳)، آیه ۸/
۸/ فاطر (۳۵)، آیه۱۰/
۹/ حسین راغب اصفهانی، المفردات من غریب القرآن، ص۳۳۲، ذیل ماده «عز».
۱۰/ سوره نساء (۴)، آیه۱۴۱/
۱۱/ محمد بن علی بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۱۶۹/
۱۲/ علی متقی هندی، کنز العمال، ج۳، ص۳۶۶، حدیث ۹۱۲۴/
۳/ محمد بن حسن حرّعاملی، وسائل الشیعه، ج۲، ص۸۸۳/
۴/ همان.
۵/ محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج۷۵، ص۱۱۴/
۶/ عبدالواحد آمدی، غررالحکم و دررالکلم، ج۳، ص۱۳۶، حدیث ۴۰۵۳/
۷/ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۵، ص۱۴۹/
۸/ محمد بن علی بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، الخصال، ص۶۲۱/
۹/ محمد بن علی بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، الخصال، ج۱، ص۴۷/
۲۰/ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۲، ص۱۴۴/
۲۱/ سید رضی، نهج البلاغه، حکمت۲۲۴/
۲۲/ عبدالواحد آمِدی، غررالحکم و دررالحکم، ج۱، ص۲۹۴، حدیث ۱۱۳۰/
۲۳/ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج۱۰۳، ص۱۰۲/
۲۴/ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۵، ص۱۲۵؛ محمد حسن حرّعاملی، وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۵۳، حدیث ۲۲۰۴۲/
۲۵/ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۲، ص۲۶۲، ح۲۶۳/
۲۶/ محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق)، الخصال، ج۱، ص۱۶۳/
۲۷/ ابن شعبه حرّانی، تحف العقول، ج۱، ص۱۴۱/
۲۸/ عبدالواحد آمِدی، غررالحکم و درر الکلم، ج۳، ص۳۵۱، حدیث۴۷۰۶و۴۷۰۷/
۲۹/ همان، ص۵۹۳، حدیث۷۱۰۹/
۳۰/ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۵، ص۸۸؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج۷۸، ص۳۳۹/
۳۱/ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۵، ص۷۲/
۳۲/ ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ص۳۸/
۳۳/ ابن اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابه، ج۲، ص۲۶۹/
۳۴/ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۵، ص۲۸۹/
۳۵/ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج۷۵، ص۳۴۸/
۳۶/ همان، ج۷۸، ص۳۴۸/
۳۷/ همان.
۳۸/ احمد نراقی، جامع السعادات، ج۲، ص۳۶/
۳۹/ محمد بن علی بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، الخصال، ج۱، ص۳۲۸/
۴۰/ ابن شعبه حرّانی، تحف العقول، ص۱۴/
۴۱/ صحیفه نور، ج۲۰، ص۱۲۸/
۴۲/ همان، ج۲۰، ص۱۲۹/