محمد علي موظف رستمي
کارشناس ارشدمعاونت فرهنگی
با توجه به نامگذاری سال 1396 از سوي مقام معظم رهبري با عنوان سال «اقتصاد مقاومتی؛ توليد _ اشتغال» اين امر لزوم توجه ويژه بر احيای كاركرد اقتصادي مساجد را مي‌طلبد. در همين راستا، مطالبي در خصوص كيفيت ارتباط مسجد با شعار سال جهت تبيين بيشتر موضوع ارائه مي‌شود:
مساجد، مراكز زايش و نوآوري در امور مختلف جامعه هستند که در طول تاریخ، با توجه به مقتضيات و شرايط زمان و بر اساس نوع نياز جامعه اسلامي، دست به ابداع كاركردهاي جديد متناسب با نيازهای روز زده‌اند.
به همين خاطر است كه شاهد این مهم هستیم که مساجد دارای بيش از چهل نوع كاركرد در حوزه‌هاي مختلف ديني، عبادي، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي هستند و این مهم نشان از انجام صحيح تعهدات مساجد و اهالي آن نسبت به رفع چالش‌ها و مشكلاتی دارد که جامعه اسلامي در طي ادوار مختلف به آن مبتلا بوده است.
با عنايت به کارکردهای مساجد در حوزه اقتصادی، بايد اظهار داشت كه: زيربناي توسعه اقتصادي درون‌زا و به عبارت صحيح‌تر «اقتصاد مقاومتي» كه مبناي آن بر اساس آموزه‌هاي ديني اقتصاد به معناي ميانه‌روي و ميانه نگاه داشتن و به تعبير دقيق‌تر جلوگيري از اسراف و تبذير است، از مهمترين آموزه‌هاي تبليغي و ترويجي مساجد است كه متوليان و مبلغان ديني می‌توانند آن‌ها را در فضاي معنوي مساجد در میان اهالي خود در قالب وعظ، خطابه و يا سخنراني بسط و ترويج دهند.
به همين خاطر است كه در گذشته يكي از منابع و كتب مرجع مهم كه در برخی از مساجد به نمازگزاران آموزش داده و توصيه مي‌شده است، كتاب «مكاسب» بوده است كه بيشتر به امور كسب حلال و نيز گوشزد و نهي از كسب و كار حرام و چگونگي برخورد احسن با مشتريان و فروش كالا و ... مي پردازد كه همگي آن‌ها حوزه اقتصادي و بحث توليد و اشتغال را شامل می‌شوند.
همچنين، مساجد همواره محل حضور افرادي متدين و متعهد بوده است، با توجه به اينكه برپايي اقتصاد پايدار و رو به رشد، همواره نيازمند برخورداري از افرادي با تعهد كاري بالا است و از آنجایی که مساجد، بستري هستند برای تعليم و تربيت نيروهاي شاغل كه تعهد و داشتن وجدان كاري در سرلوحه كارشان است، آن‌ها مي‌توانند به امر اشتغال صحيح و توليدي همراه با بهره‌وري بالا كمك شايان توجهي کنند.
از طرف ديگر، مساجد در طول تاریخ زيربناي امور توسعه اقتصادي، توليد و اشتغال، انجام تجارت، مبادله و داد و ستد كالا بوده‌اند زیرا براساس اسناد و مدارك، با مراجعه به تاريخ صدر اسلام به ویژه عصر نبوي (ص) این خانه‌های خدا، اولين مكاني بوده‌اند كه تجار و بازرگانان به محض ورود به شهرها براي توزيع و مبادله كالا به آن‌ها مراجعه مي‌كردند و در مساجد هم حداقل امكانات رفاهي براي آنان فراهم بود.
بنابراين تأثيرگذاري و تأپذيري مسجد در اقتصاد اسلامي سابقه‌اي ديرينه داشته و مختص به زمان و مكان خاصي نبوده است و آنچه در اين ميان حایز اهميت است، به روز كردن اين تعامل و تأثيرگذاري در شرايط زماني فعلي است كه لازم است با يك برنامه‌ريزي درست و منطقی، باز آفريني شود.
وی وجود بستري مناسب براي انجام مشورت در بسیاری از امور در مساجد،از جمله دیگر كاركردهای مستمر این خانه‌های خداست. در همين ارتباط، مخاطبان مهم مساجد از جمله بازاريان، فعالان اقتصادي و توليدي که ارتباط تنگانگي با این اماکن دارند و آن گروه از مخاطباني كه تمايل به برگزيدن حرفه اقتصادي و فعاليت در حوزه توليد و اشتغال دارند، مي‌توانند از اين ظرفيت بزرگ بدون صرف كوچكترين هزينه‌ای برای مشاوره استفاده كنند و با انجام مشورت و استفاده از تجربه بازاريان و فعالان اقتصادي بهترين شيوه و كسب و كار براي توليد را انتخاب کنند.
از سوي ديگر، چون افرادي كه در مساجد شركت دارند، اخلاق مدار و ارزشي هستند، آنان سعي می کنند تا بر اساس آموزه‌هاي دينی عمل کنند از همين جهت در مسجد، باید بدون هيچ بغض و خلافي، مناسب‌ترين شيوه مشاوره را در این عرصه‌ها را در اختيار متقاضيان امور فعاليت اقتصادي قرار دهند.