مجری طرح: آقای محمد همایون‌فر 

پژوهش«ارتقای کیفیت فعالیت‌ها و محصولات تبلیغی؛‎‎‎ تبلیغ دینی با تأکید بر شیوه‌های سنتی» با هدف دست‌یابی به تحلیلی دقیق، علمی و جامع از تمام مؤلفه‌های مؤثر و شرایط مداخله‌گر در کارکردهای نظام تبلیغ دینی، در دفتر برنامه‌ريزي پژوهش‌هاي كاربردي معاونت پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی در سال 1389 انجام شد. مجری طرح آقای محمد همایون‌فر و ناظر علمی طرح نیز آقای مهندس معلمی بوده است. گزارش نهایی طرح در چهار مجلد  و580 صفحه ارائه شده است.
تبلیغ دینی یا همان رساندن پیام‌ها، آموزه‌ها و معارف دین، فراتر از این‌که رسالتی دیرپا در حوزه‌های علمیه محسوب می‌گردد، مأموریتی خطیر برای نظام مقدس جمهوری اسلامی نیز به شمار می‌آید؛ مدیریت تحول و بهره‌وری در نظام تبلیغ دینی نیز متوقف بر دست‌یابی به تحلیلی دقیق، علمی و جامع از تمام مؤلفه‌های مؤثر و شرایط مداخله‌گر در کارکردهای این سیستم فرهنگی است.
در سال 1388 در جلسات کمیته‌ی پژوهش شورای فرهنگی دفتر مقام معظم رهبری مقرر شد اولین سمینار ارتقای کیفیت محصولات و فعالیت‌های دستگاه‌های فرهنگی کشور با موضوع تبلیغ سنتی در بهار سال 1389 برگزار گردد و مسؤولیت آن بر عهده‌ی معاونت پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی قرار گرفت. با تفاهم انجام‌شده مسؤولیت انجام پژوهشی که نتایج آن در اجلاس ارائه شود به دفتر برنامه‌ریزی پژوهش‌های کاربردی واگذار شد.
بدین منظور ابتدا کارگروهی با حضور مجری، ناظر و اعضای دیگر در دفتر برنامه‌ریزی پژوهش‌های کاربردی برگزار شد و در این جلسات بر سه امر توافق شد؛ نخست در بین روش‌های مختلف پژوهش از جمله انجام یک پژوهش جامع مفهومی با مدل قیاسی و یا پژوهش کمی میدانی و سایر روش‌ها، از روش گفتارپژوهی به دلیل امتیازاتی که در این موضوع خاص وجود دارد، استفاده شود.
دوم آن‌که جامعه‌ی هدف گفتارپژوهی در سه سطح مدیران دستگاه‌های تبلیغ دینی، اساتید و صاحب‌نظران این عرصه و هم‌چنین مبلغان دینی موفق داخلی و بین‌المللی تعریف شود. درواقع هدف این بود که در این مجموعه از تجربه‌ی مدیریتی مسؤولین نهادهای تبلیغی و کسانی‌که دیدگاه آکادمیک به موضوع دارند در کنار مبلغان موفق استفاده گردد.
سوم این‌که تبلیغ به عنوان یک مفهوم کلی جهت تدقیق هرچه بیش‌تر نیازمند تجزیه به عناصر جزئی‌تر است که بعد از بحث و بررسی در کارگروه نهایت به هفت زیرموضوع 1. مدیریت 2. مبلغ 3. محتوا 4. برنامه و فعالیت 5. روش، شیوه و ابزار
6. مخاطب و 7. محصولات تقسیم شد.
پس از تعیین نمونه‌ی آماری پژوهش، ابتدا فهرستی از افراد هر سه گروه انتخاب و مقرر شد از این فهرست با سی نفر مصاحبه شود که در پایان حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی نیز اضافه شد و تعداد مصاحبه‌ها به سی و یک رسید. پس از انجام مصاحبه‌ی عمیق، نسبت به استخراج گزاره‌های مفهومی و نمایه‌زنی و طبقه‌بندی، توصیف و تحلیل آن‌ها اقدام شد.
درمجموع در این پژوهش تلاش شده با مراجعه به سطوح متفاوتی از کنشگران تبلیغ دینی و اخذ آرا، نقدها و نظرات ایشان و تحلیل گزاره‌های استخراجی به تصویری دقیق، تحلیلی و آسیب‌شناسانه از وضع موجود تبلیغ دینی در فضای امروز جامعه و حوزه‌های‌ علمیه به‌دست آید.
نتایج و دستاورد پژوهش حاضر تحلیل و رهیافتی است که در قالب سه مجلد مشتمل بر گزارش تفصیلی مصاحبه‌ها به همراه چکیده‌ی مهم‌ترین عناوین یادشده در هر مصاحبه و طبقه‌بندی محتوای مطالب در جدول موضوعات هفت‌گانه ارائه گردیده است. در مجلد چهارم نیز چکیده‌ی مهم‌ترین عناوین و طبقه‌بندی گزاره‌ها در جدول موضوعات هفت‌گانه، تحلیل گفتمان طرح گفتارپژوهی و فایل پرده‌نگار (پاورپوینت) گزارش تحلیلی نتایج طرح (ارائه شده در اولین سمینار ارتقای کیفیت) آمده است.
این پژوهش با هدف بازشناسی وضع موجود و تعیین فاصله‌ی موجود با مطلوب و بازشناسی سیستمی چشم‌انداز، جایگاه و کارکرد مطلوب تبلیغ سنتی دین در پنج مرحله برنامه‌ریزی، تنظيم و تدوين شده است:
1.تحلیل تهدیدها و فرصت ها در تبلیغ سنتی
در این بخش  تهدیدها (آسيب‌ها، نيازها، شكاف‌ها، كمبودها، نقص‌ها، ضعف‌ها و نبایدها در تبليغ سنتي) و فرصت‌ها (راه‌كارها، پيشنهادها، نقاط قوت، فايده‌ها، نتايج و بايدها در تبليغ سنتي) از مصاحبه‌ها استخراج، در هفت محور اصلي اشتراك‌گيري شده و گزاره‌ها بر اساس ادبيات يكساني تلخیص گردیده است.
2.تحلیل آماری آسیب‌شناسی تبلیغ به عنوان ره‌یافتی به آسیب‌شناسی تبلیغ از دیدگاه کارشناسان و صاحب‌نظران بر اساس محورهای هفت‌گانه‌ی تعیین‌شده که عبارت است از:
1- مبلغان دینی 2- مدیریت تبلیغ دینی 3- محتوای تبلیغ دینی، 4- شیوه‌ها؛ روش‌ها و ابزارهای تبلیغ دینی
5- فرآورده‌های محصولات و نتایج تبلیغ دینی 6- مخاطب تبلیغ دینی و برنامه‌ها و فعالیت‌های تبلیغی.
3.تحلیل پیشنهادها و راه‌کارهای ارائه‌شده از سوی صاحب‌نظران در خصوص تحول و ارتقای وضعیت و کیفیت تبلیغ سنتی؛
در این بخش پیشنهادها و راه‌کارها به دو گروه اساسی زیرساختی و برنامه‌ای تقسیم شده است.
•حوزه‌ی زیرساختی شامل پیشنهادها و راه‌کارهایی است که بیشتر ناظر بر تأمین الزامات و بسترسازی برای ارتقا و تحول کیفیت تبلیغ است؛ این گروه در دو دسته‌ی پیشنهادها و راه‌کارهای نرم‌افزاری و پیشنهادها و راه‌کارهای سخت‌افزاری طبقه‌بندی شده که پیشنهادها و راه‌کارهای نرم‌افزاری به ایده‌ها و راه‌کارهای بنیادی، راهبردی و کاربردی اطلاق گردیده و ایده‌های سخت‌افزاری نیز منابع (انسانی و مالی) و نیز امکانات، بسترها و ابزارهای مناسب تبلیغ را در بر می‌گیرد.
•حوزه‌ی برنامه‌ای (روبنایی) شامل پیشنهادها و راه‌کارهایی است که ناظر بر برخی موضوعات خاص و فعالیت‌های تبلیغی در محورهای هفت‌گانه ارائه شده‌اند.
4.تحلیل مواضع چالشی در خصوص تحول و ارتقای کیفیت تبلیغ سنتی؛
در هر مصاحبه مواضع چالشی تبلیغ سنتی و سرفصل‌هاي اختلافي در عرصه‌هاي نظر، تصميم‌گيري و عمل شامل تعریف تبلیغ، اقتصاد تبلیغ، مدیریت تبلیغ و مبلغ مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.
5.تحلیل گفتمان صاحب‌نظران و کارشناسان در خصوص تحول و ارتقای کیفیت تبلیغ سنتی؛
در این بخش و در مجلد چهارم ایده‌ها، راه‌کارها و پیشنهادهای صاحب‌نظران عرصه‌ی تبلیغ سنتی که می‌تواند در سطوح مختلف نظری و اجرایی به تحول و ارتقای کیفی تبلیغ سنتی بیانجامد در قالب ”جداول تحلیل و طبقه‌بندی پیشنهادها و راه‌کارهای ارائه‌شده“، آورده شده است.

کلیدواژه‌ها:
تبلیغ دینی، تبلیغ سنتی، آسیب‌شناسی، ارتقای کیفیت.